ΑΓΑΠΗ

ΑΓΑΠΗ



1)Εἶναι ἡ ἐντολή τοῦ Χριστοῦ : <<Αὕτη ἐστίν ἡ ἐντολή ἡ ἐμή ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους>> Εἶναι ἡ πρώτη καί μεγαλύτερη ἐντολή. Ὅταν ἐκεῖνος ὁ νεαρός νομικός ἐρώτησε τόν Κύριο ποία εἶναι ἡ πρώτη καί μεγαλύτερη ἐντολή πῆρε τήν ἀπάντηση: <<Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου κλπ....Δευτέρα ὁμοίᾳ αὐτῇ ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς ἑαυτόν.>> Κάνει ἐντύπωση τό <<ὁμοία>> Τότε ἀληθινά ἀγαπᾶμε τόν Θεό ὅταν ἀγαπᾶμε τόν πλησίον· καί τότε ἀγαπᾶμε ἀληθινά τόν πλησίον ὅταν ἡ ἀγάπη μας αὐτή πηγάζει ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό


2)Ἁγ. Μαξίμου, Εὐεργ. τομ. 4ος σελ 17: <<Ἡ ἀγάπη εἶναι ἀγαθή διάθεση τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία κανένα ἀπό τά ὄντα, παρά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ προτιμᾶ. Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό, πάνω ἀπό ὅλα τά δημιουργήματά Του, προτιμᾶ τήν γνῶσι Του, δηλ. τόν φωτισμό τῆς γνώσεως, ὁ ὁποῖος εἶναι ζωή τοῦ νοῦ, καί ἀδιάλειπτα προσκαρτερεῖ, διά μέσου τοῦ πόθου, σ' αὐτήν. Αὐτός πού ἔχει προσηλωμένο τό νοῦ του στήν πρός τόν Θεόν ἀγάπη καί αὐτό τό σῶμα του τό καταφρονεῖ σάν ξένο.>>


Ἡ ἀγάπη πού στηρίζεται στά στοιχεῖα τῆς ἀμεσότητας εἶναι εὔθραυστη καί διαλύεται εὔκολα. Μόνο στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μπορεῖ νά θεμελιωθεῖ ἀληθινή ἀγάπη πρός τόν πλησίον. Γιαυτό καί ὁ ἁγ. Διάδοχος Φωτικῆς (Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιε') διδάσκει:<<Ἡ κατά σάρκα φιλία εὐχερῶς ἄγαν διαλύεται βραχείας τινός εὑρεθείσης αἰτίας· αἰσθήσει γάρ οὐ δέδεται πνεύματος. Διά τοῦτο οὖν, κἄν συμβῇ τινα παροξυσμόν γενέσθαι ἐπι τῆς ἐνεργουμένης ὑπό τοῦ Θεοῦ ψυχῆς, οὐ λύεται παρ' αὐτῇ ὁ δεσμός τῆς ἀγάπης>>. Καί πάλι λέει:( Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιε') <<Ὅταν ἄρξηταί τις αἰσθάνεσθαι πλουσίως τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, τότε ἄρχεται ἐν αἰσθήσει πνεύματος καί τόν πλησίον ἀγαπᾶν>>. Δηλ. προηγεῖται ἡ πρός τόν Θεό ἀγάπη τῆς πρός τόν πλησίον. Ἀλλά γιά νά ἀγαπήσουμε ἀληθινά τόν Θεό πρέπει πρῶτα νά Τόν φοβηθοῦμε:<<Οὐδείς δύναται ἀγαπῆσαι τόν Θεόν ἐν αἰσθήσει τῆς καρδίας, μή πρότερον φοβηθείς αὐτόν ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ· διά γάρ τῆς ἐνεργείας τοῦ φόβου ἁγνιζομένη καί ἁπαλυνομένη ὥσπερ ἡ ψυχή εἰς ἀγάπην ἐνεργουμένην ἔρχεται.>> (Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιστ'1δ) .Γιά νά αἰσθανθοῦμε ὅμως αὐτόν τόν σωτήριο φόβο τοῦ Θεοῦ πρέπει νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπό τά περιττά φορτία τῶν ἐξωτερικῶν φροντίδων, νά ἡσυχάσουμε καί νά μποῦμε στό στάδιο τῆς καθάρσεως ἀπό τά πάθη: << Οὐκ ἄν δέ τις εἰς φόβον ὅλως ἔλθοι τοῦ Θεοῦ τῷ εἰρημένῳ τρόπῳ, εἰ μή πασῶν τῶν βιωτικῶν ἔξω γένηται φροντίδων· ὅταν γάρ ἐν ἡσυχίᾳ πολλῇ καί ἀμεριμνίᾳ γένηται ὁ νοῦς, τότε αὐτῷ ὀχλεῖ ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ καθαρίζων αὐτόν ἐν αἰσθήσει πολλῇ ἀπό πάσης γεώδους παχύτητος, ἵν' οὕτως αὐτόν εἰς πολλήν ἀγάπην ἀγάγοι τῆς ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ. Ὥστε ὁ μέν φόβος τῶν ἔτι καθαριζομένων ἐστί μετά μεσότητος ἀγάπης· ἡ δέ ἀγάπη ἡ τελεία τῶν ἤδη καθαρισθέντων ἐστίν, ἐν οἷς οὐκέτι ἐστί φόβος. Ἡ γάρ <<τελεία>>, φησίν, <<ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον>> .Ἀμφότερα δέ δικαίων ἐστί μόνον, οἵτινες ἐνεργείᾳ τοῦ ἁγίου Πνεύματος τάς ἀρετάς κατεργάζονται.... (Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιστ'1δ) Συμβαίνει στίς ψυχές ὅ,τι καί στά σώματα. Ὅταν τό σωματικό τραῦμα χρονίσει καί πάθει σήψη καί γάγγραινα γίνεται ἀναίσθητο καί πρέπει νά καθαρισθεῖ. Τότε ἀρχίζει νά αἰσθάνεται καί νά θεραπεύεται. Ἔτσι καί ἡ ψυχή ὅτανἀρχίζει λίγο νά καθαρίζεται τότε ἀρχίζει νά αἰσθάνεται τό Θεῖο φόβο:πρβλ. Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιζ':<<Ὥσπερ τά συμβαίνοντα τῷ σώματι τραύματα, ὅταν κεχερσωκότα ὥσπερ ᾖ καί ἀνεπιμέλητα, τοῦ προσαγομένου αὐτοῖς φαρμάκου ὑπό τῶν ἰατρῶν οὐκ αἰσθάνεται, καθαρισθέντα δέ τῆς ἐνεργείας αἰσθάνεται τοῦ φαρμάκου εἰς ἴασιν ταχεῖαν ἐντεῦθεν ἐρχόμενα, οὕτως καί ἡ ψυχή, ἕως μέν ἀνεπιμέλητός ἐστι καί ὑπό τῆς λέπρας τῆς φιληδονίας ὅλης κεκαλυμμένη, αἰσθάνεσθαι τοῦ φόβου οὐ δύναται τοῦ Θεοῦ, κἄν ἀπαύστως αὐτῇ τις τό φοβερόν καί δυνατόν καταγγέλλῃ κριτήριον τοῦ Θεοῦ. Ἐπειδάν δέ ἄρξηται καθαίρεσθαι διά τῆς πολλῆς προσοχῆς, τότε ὡς φαρμάκου τινός ὄντος ζωῆς τοῦ θείου φόβου αἰσθάνεται καίοντος αὐτήν ὥσπερ τῇ ἐνεργείᾳ τῶν ἐλέγχων ἐν πυρί ἀπαθείας. Ὅθεν κατά μέρος λοιπόν καθαριζομένη εἰς τό τέλειον τοῦ καθαρισμοῦ φθάνει, τοσοῦτον τῇ ἀγάπῃ προστιθεῖσα, ὅσον ἐλαττοῦται τῷ φόβῳ, ἵνα οὕτως εἰς τήν τελείαν καταφθάσῃ, ἐν ᾗ φόβος, ὡς εἴρηται, οὐκ ἔστιν, ἀλλά πᾶσα ἀπάθεια διά δόξης ἐνεργουμένη Θεοῦ.


Οἱ βιοτικές μέριμνες εἶναι ἐμπόδιο στήν ἀγάπη πρός τόν Θεό


1ε) Ἁγ. Διαδόχου Φωτικῆς Κεφάλαια Γνωστικά Ρ', ιη':<<Ψυχή μή τῶν κοσμικῶν ἀπαλλαγεῖσα φροντίδων οὔτε τόν Θεόν ἀγαπήσει γνησίως οὔτε τόν διάβολον βδελύξεται ἀξίως· κάλυμμα γάρ ἅπαξ ἔχει φορτικόν τήν μέριμναν τοῦ βίου>>. Πρβλ καί Μαντζαρίδη : Κείμενα Πατερικῆς Ἠθικῆς 2003 σελ.183: <<Οἱ κοσμικές φροντίδες προκαλοῦν σύγχυση στήν πνευματική ζωή καί παρεμποδίζουν τήν εὐθυκρισία τοῦ νοῦ».
Ὅταν ὅμως ἔρθει ἡ ἀγάπη φέρνει μαζί της καί τήν ἀπάθεια
<<Τήν ἀπάθεια καμμιά ἄλλη ἀρετή δέν μπορεῖ νά προξενήσει στήν ψυχή παρά μόνον ἡ ἀγάπη· διότι ἐκπλήρωση τοῦ νόμου εἶναι ἡ ἀγάπη>>

2)ΑΓ. ΔΙΑΔΟΧΟΥ, Εὐεργ. τομ.4ος, σελ.16: Ἀλλά ἡ τέλεια ἀνάπαυση ἀπό τά πάθη δέν ἔρχεται ἀμέσως. Ὑπάρχει τό λεγόμενο <<παιγνίδι τῆς χάριτος>>: <<Τό Ἅγιο Πνεῦμα στίς ἀρχές τῆς πνευματικῆς προόδου μᾶς χαρίζει τή γεύση τῆς θείας Χάρης, ἐάν βέβαια μέ θερμότητα ἐργασθοῦμε τήν θεϊκή ἀρετή, δίδοντάς μας πλήρη αἴσθηση καί πληροφορία, γιά νά ἔχει ὁ νοῦς ἀκριβῆ ἐπίγνωση τοῦ τέλειου ἐπάθλου τῶν πόνων πού γίνονται ἀπό ἀγάπη γιά τό Θεό. Κρύπτει κατόπιν γιά πολύ τήν πολυτέλεια αὐτοῦ τοῦ ζωοποιοῦ δώρου, ἔτσι ὥστε ἀκόμη καί ἄν ἐργαζόμεθα ὅλες τίς ἀρετές, νά μήν ἔχουμε καμμιά ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας ὅτι εἴμαστε κάτι· διότι δέν ἔχουμε ἀκόμη φθάσει στήν μακαρία ἀγάπη. Τόσο λοιπόν περισσότερο τότε, ὁ δαίμων τοῦ μίσους ἐνοχλεῖ τίς ψυχές τῶν ἀγωνιζομένων ὥστε νά διαβάλλει(στό νοῦ τῶν ἀγωνιζομένων) ἀκόμη καί αὐτούς οἱ ὁποῖοι τούς ἀγαποῦν καί νά τούς προκαλεῖ μῖσος(πρός αὐτούς), καί σχεδόν νά τούς κάνει νά ἀγαπήσουν τήν φθοροποιό ἐνέργεια τοῦ μίσους. Ἔτσι περισσότερο πονάει ἡ ψυχή, ἔχοντας μέν τήν μνήμη τῆς πνευματικῆς ἀγάπης, χωρίς νά μπορεῖ ὅμως νά τήν αἰσθανθεῖ, ἐπειδή δέν ἔχει κοπιάσει ὅσο πρέπει. Πρέπει λοιπόν μέ τήν βία νά τήν ἐργασθοῦμε γιά νά φθάσουμε στό νά τήν γευτοῦμε μέ πλήρη αἴσθηση καί πληροφορία. Τήν τελειότητά της, κανείς ζώντας σ' αὐτό τό σῶμα δέν μπορεῖ νά τήν ἀποκτήσει, παρά μόνο αὐτοί οἱ ἅγιοι πού ἔφθασαν μέχρι τό μαρτύριο καί τήν τέλεια ὁμολογία. Διότι αὐτός πού πέτυχε αὐτό, ἀλλάζει ὁλόκληρος καί δέν τοῦ ἔρχεται εὔκολα ὄρεξη οὔτε γιά τροφή>>(ΑΓ. ΔΙΑΔΟΧΟΥ, Εὐεργ. τομ.4ος, σελ.16).


3)Ἔ.ἀ Ἡ γεύση τῆς γλυκύτητας τῆς θείας ἀγάπης μᾶς προφυλάσσει ἀπό τήν ὀργή ἐναντίον ἐκείνου πού μᾶς ἀδικεῖ: <<Ἐκεῖνος πού ἔχει ἐμπειρία τῆς τέλειας πρός τόν Θεόν ἀγάπης, κι ἄν μύριες ὕβρεις ὑβρισθεῖ ἀπό κάποιον, ἤ ζημιωθεῖ, δέν ὀργίζεται ἐναντίον του ἀλλά μένει σάν κολλημένη ἡ ψυχή του στήν ψυχή αὐτοῦ πού τόν ἔβρισε ἤ τόν ζημίωσε. Ἀνάβει μόνο ἐναντίον ἐκείνων πού κινοῦνται ἐναντίον τῶν φτωχῶν, ἤ ὅπως λέγει ἡ Γραφή <<λαλοῦν κατά τοῦ Θεοῦ ἀδικίαν>>, ἤ κατά κάποιον ἄλλο τρόπο ζοῦν μέ πονηρία.


4)Ἡ τέλεια ἀγάπη μᾶς ἀπαλλασσει ἀπό τήν κενοδοξία:


Ἔ. ἀ.<<Αὐτός πού πολύ περισσότερο ἀπό τόν ἑαυτό του ἀγαπᾶ τόν Θεό, ἤ μᾶλλον αὐτός πού καθόλου δέν ἀγαπᾶ τόν ἑαυτό του ἀλλά μόνο τόν Θεό, δέν ζητάει καθόλου τήν δόξα τοῦ ἑαυτοῦ του, ἀλλά μόνο τήν δόξα αὐτοῦ πού τόν δόξασε. Θέλει μέ αἰώνια δόξα νά δοξάζεται ἡ ἀρετή>>.11)Ἔ. ἀ. <<Ἐκεῖνος πού καταξιώθηκε τῆς θείας γνώσεως, καί ἀπόκτησε διά τῆς ἀγάπης τόν φωτισμό της, δέν θά σαλευθεῖ ποτέ ἀπό τόν δαίμονα τῆς κενοδοξίας. Αὐτός δέ πού δέν καταξιώθηκε ἀκόμη αὐτῆς, εὔκολα πλανᾶται ἀπό τήν κενοδοξία καί ὑπερηφανεύεται γιαυτά πού πράττει κατά Θεόν. Αὐτός ὅμως πού πέτυχε αὐτήν, μέ προθυμία λέγει τά λόγια τοῦ Πατριάρχου Ἀβραάμ, τά ὁποῖα εἶπε ὅταν καταξιώθηκε τῆς φανερώσεως τοῦ Θεοῦ: ἐγώ εἶμαι γῆ καί στάχτη >>.

6)Ὅποιος χωρίζεται ἀπό τό Θεό γίνεται εἰδωλολάτρης:Ἔ. ἀ. <<Ἐκεῖνος πού χώρισε τόν νοῦ του ἀπό τήν πρός τόν Θεόν ἀγάπη καί προσεδρεία, καί τόν ἔχει προσδεδεμένο σέ κάποιο ἀπό τά αἰσθητά, αὐτός εἶναι πού προτιμᾶ τό σῶμα ἀπό τήν ψυχή καί τά κτίσματα ἀπό τόν Κτίστη Θεό. Αὐτός πού πιστεύει στόν Κύριο, φοβᾶται τήν κόλαση. Αὐτός πού φοβᾶται τήν κόλαση, ἐγκρατεύεται ἀπό τά πάθη. Αὐτός πού ἐγκρατεύεται ἀπό τά πάθη, ὑπομένει τά θλιβερά. Αὐτός πού ὑπομένει τά θλιβερά, θά ἀποκτήσει τήν ἐλπίδα στό Θεό. Ἡ ἐλπίδα στό Θεό, χωρίζει τό νοῦ ἀπό κάθε γήϊνη προσπάθεια. Ἀπ' ἀυτήν ἀφοῦ χωρισθεῖ ὁ νοῦς θά ἀποκτήσει τήν πρός τόν Θεόν ἀγάπη.>>


7)Ἡ καθαρά προσευχή εἶναι τό μέσο γιά τήν ἀπόκτηση τῆς ἀληθινῆς καί θερμῆς πρός τόν Θεό ἀγάπης:Ἔ.ἀ.: <<Ὅλες οἱ ἀρετές, βοηθοῦν τό νοῦ γιά τήν ἀπόκτηση τοῦ θείου ἔρωτος. Περισσότερο δέ ἀπό ὅλες ἡ καθαρά προσευχή. Διά μέσου αὐτῆς ὁ νοῦς ἐκδημεῖ πρός τόν Θεόν. Τότε δέν αἰσθάνεται οὔτε τοῦ ἑαυτοῦ του , οὔτε κάποιου ἄλλου ἀπό τά ὄντα. Ἐπειδή καταλάμπεται ἀπό τό θεῖο καί ἄπειρο φῶς, εἶναι ἀναίσθητος πρός ὅλα τά γεγονότα, ὅπως ἀκριβῶς καί ὁ αἰσθητός ὀφθαλμός (μένει ἀναίσθητος) πρός τά ἀστέρια ὅταν ἀνατέλλει ὁ ἥλιος>>.


8)Ὅποιος ἀγαπάει τόν Θεό ἀγαπάει καί τόν συνάνθρωπό του: Ἔ.ἀ:<<Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεόν δέν μπορεῖ νά μῆν ἀγαπήσει καί κάθε ἄνθρωπο, σάν τόν ἑαυτό του, ἄν καί δυσκολεύεται ἀπό τά πάθη αὐτῶν πού δέν ἔχουν ἀκόμη καθαρθεῖ. Γιαυτό καί βλέποντας τήν ἐπιστροφή τους καί διόρθωση χαίρεται μέ ἀμέτρητη καί ἀνεκλάλητη χαρά. Αὐτός πού βλέπει ἴχνος μίσους στήν καρδία του γιά ὁποιοδήποτε πταῖσμα πρός ὁποιοδήποτε ἄνθρωπο, εἶναι τελείως ξένος ἀπό τήν πρός τήν Θεόν ἀγάπην. Διότι ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη, δέν ἀνέχεται καθόλου τοῦ εἰς τόν ἀνθρωπον μίσους,<Ἐκεῖνος πού μέ ἀγαπᾶ λέγει ὁ Κύριος , θά τηρήσει τίς ἐντολές μου. Αὐτή δέ εἶναι ἡ δική μου ἐντολή, νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλο>. Λοιπόν, ἐκεῖνος πού δέν ἀγαπᾶ τόν πλησίον, δέν τηρεῖ τήν ἐντολή· ἐκεῖνος δέ πού δέν τηρεῖ τήν ἐντολή, οὔτε τόν Κύριο μπορεῖ νά ἀγαπᾶ.>>

9)Ἡ ἄσκηση καί ἡ λατρεία ὁδηγοῦν στήν ἀγάπηἜ.ἀ. <<Ταλαιπώρει τήν σάρκα σου μέ ἀσιτία καί ἀγρυπνία καί σχόλασε ἀκούραστα στήν ψαλμωδία καί τήν προσευχή. Τότε ὁ ἁγιασμός τῆς σωφροσύνης θά ἔλθη πάνω σου φέρνοντας καί τήν ἀγάπη.>>


Ἔ.ἀ.:<<Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Θεό, ζεῖ ἀγγελικό βίο στή γῆ, νηστεύοντας καί ἀγρυπνώντας καί ψάλλοντας καί προσευχόμενος καί ἔχοντας πάντοτε καλούς λογισμούς γιά κάθε ἄνθρωπο>>


12)Ἡ τέλεια ἀγάπη εἶναι οἰκουμενική:Ἔ.ἀ. <<Δέν ἔχει τέλεια ἀγάπη, αὐτός πού διαμορφώνεται ἀνάλογα μέ τίς γνῶμες τῶν ἀνθρώπων. Δηλ. τόν μέν ἕνα ἀγαπᾶ, τόν δέ ἄλλον μισεῖ, γιαυτό καί γιαυτό ἤ καί τόν ἴδιο ἄλλοτε τόν ἀγαπᾶ καί ἄλλοτε τόν μισεῖ γιά τίς ἴδιες αἰτίες.>>


13)Ἡ ἀληθινή ἀγάπη ἀπομακρύνει τή λύπη:Ἔ.ἀ.<<Αὐτός πού ἀγαπᾶ τόν Θεό, δέν λυπεῖ, οὔτε λυπεῖται μέ κάποιον ἐξ αἰτίας πρόσκαιρων πραγμάτων. Μόνον μία λύπη καί λυπεῖ καί λυπεῖται πού εἶναι σωτήρια. Αὐτήν τήν ὁποία καί λυπήθηκε καί λύπησε ὁ μακάριος Παῦλος τούς Κορινθίους>>.


14)Ἡ ἀληθινή ἀγάπη μᾶς ἀπαλλασσει ἀπό τόν θυμό καί τήν ἐπιθυμία:Ἔ.ἀ.<<Αὐτοῦ τοῦ ὁποίου ὁ νοῦς εἶναι διά παντός πρός τόν Θεό αὐτοῦ καί ἡ ἐπιθυμία αὐξήθηκε γιά τόν θεῖο ἔρωτα καί ὁ θυμός μετατράπηκε τελείως στήν θεία ἀγάπη. Διότι μέ τήν χρόνια μετάληψη τῆς θείας ἐλλάμψεως ἀφοῦ ἔγινε τελείως φωτοειδής καί ἀφοῦ συνέσφιγξε τό παθητικό του μέρος στόν ἑαυτό του, τό κατηύθηνε πρός θεῖο ἔρωτα πού δέν ἔχει τέλος, ὅπως λέγεται, καί ἀγάπη ἀκατάπαυστη, ἀφοῦ τόν μετέφερε τελείως ἀπό τά ἐπίγεια στά θεῖα.>>


15)Ἡ ἀγάπη θεραπεύει καί κάνει σοφό τόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπουἜ.ἀ. <<Νοῦς πού ἑνώνεται μέ τόν Θεό καί χρονίζει σ' αὐτόν μέ προσευχή καί ἀγάπη , γίνεται σοφός καί ἀγαθός καί δυνατός καί φιλάνθρωπος καί ἐλεήμων καί μακρόθυμος καί μέ ἁπλᾶ λόγια ἀποκτᾶ ὅλα τά θεῖα ἰδιώματα. Φεύγοντας δέ ἀπ' Αὐτόν καί πηγαίνοντας στά ὑλικά ἤ κτηνώδης γίνεται ἀφοῦ γίνεται φιλήδονος, ἤ θηριώδης ἀφοῦ μάχεται τούς ἀνθρώπους γιαύτά (τά ὑλικά).>>


16)Πῶς θά τεστάρουμε τόν ἑαυτό μας:Ἔ.ἀ. <<Ὅταν δεῖς τό νοῦν σου, νά ἀσχολεῖται μέ εὐχαρίστηση μέ τά ὑλικά καί νά ἐμφιλοχωρεῖ στά νοήματά τους, νά γνωρίζεις ὅτι περισσότερο ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου παρά τόν Θεό. Διότι ὅπου εἶναι ὁ θησαυρός σου λέγει ὁ Κύριος ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σου.>>


17)Ἡ ἀγάπη μᾶς ἀπαλλασσει ἀπό τήν φοβία τοῦ πόνου:Ἔ. ἀ. <<Ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη πείθει ἐκεῖνον πού τήν κατέχει νά καταφρονεῖ κάθε ἡδονή πού παρέρχεται καί κάθε πόνο. Ἄς σέ πείσουν ὅλοι οἱ ἅγιοι οἱ ὁποῖοι τόσα ἔπαθαν γιά τό Χριστό μετά χαρᾶς>>.


18)Τρεῖς βαθμίδες πνευματικῆς προόδου:Ἔ.ἀ.<<Ὁ φόβος τῆς κολάσεως προετοιμάζει τούς εἰσαγομένους (στόν πνευματικό ἀγῶνα) ὥστε νά ἀποφεύγουν τήν κακία. Ὁ δέ πόθος τῆς ἀνταποδόσεως τῶν ἀγαθῶν χαρίζει τήν προθυμία γιά τήν ἐργασία τῶν ἀρετῶν σ' αὐτούς πού προκόπτουν(στήν πνευματική ζωή). Τό δέ μυστήριο τῆς ἀγάπης ὑπερηψώνει τόν νοῦ πάνω ἀπό ὅλα τά γεγονότα καί τόν κάνει τυφλό γιά ὅλα τά μετά ἀπό τόν Θεό. Διότι μόνο αὐτούς πού ἔγιναν τυφλοί γιά ὅλα τά μετά ἀπό τόν Θεό, σοφίζει ὁ Κύριος, δείχνοντας τά θειότερα.>>


19)Ὅσο πλησιάζουμε τό Θεό πλησιάζουμε καί μεταξύ μας καί ἀντίστροφα:ΑΒΒΑ ΔΩΡΟΘΕΟΥ: Περι τοῦ μή κρινειν: <<"Υποθέσθε μοι κύκλον εἶναι ἐν τῇ γῇ·οἷον, χάραγμά τί ποτε στρογγύλον ἀπό διαβήτου κέντρου. Κέντρον λέγεται αὐτο ἰδικῶς τό μεσώτατον τοῦ κύκλου. Θέτε τόν νοῦν ὑμῶν εἰς τό λεγόμενον. Τοῦτον τόν κύκλον νομίσατέ μοι εἶναι τόν κόσμον, αὐτό δέ τό μέσον τοῦ κύκλου τόν Θεόν, τάς δέ εὐθείας τάς ἀπό τοῦ κύκλου ἐπί τό μέσον τάς ὁδούς, ἤτοι τάς πολιτείας τῶν ἀνθρώπων. Ἐφ ' ὅσον οὖν εἰσέρχονται οἱ ἅγιοι ἐπί τά ἔσω ἐπιποθοῦντες ἐγγίσαι τῷ Θεῷ κατά ἀναλογίαν τῆς εἰσόδου, πλησίον γίνονται τοῦ Θεοῦ καί ἀλλήλων· καί ὅσον πλησιάζουσιν ἀλλήλοις, πλησιάζουσι τῷ Θεῷ. Ὁμοίως νοήσατε καί τόν χωρισμόν. Ὅταν γάρ ἀφιστῶσιν ἑαυτούς ἀπό τοῦ Θεοῦ καί ἀποστρέφωσιν ἐπί τά ἔξω, δῆλόν ἐστιν ὅτι ὅσον ἐξέρχονται καί μακρύνουσιν ἑαυτούς ἀπό τοῦ Θεοῦ, τοσοῦτον μακρύνονται ἀπ' ἀλλήλων, καί ὅσον μακρύνονται ἀπ' ἀλλήλων, τοσοῦτον μακρύνονται καί ἀπό τοῦ Θεοῦ. Ἰδού τοιαύτη ἐστίν ἡ φύσις τῆς ἀγάπης. Ἐφ' ὅσον μέν ἐσμέν ἔξω καί οὐκ ἀγαπῶμεν τόν Θεόν, ἐπί τοσοῦτον ἔχομεν διάστασιν ἕκαστος πρός τόν πλησίον· ἐάν δέ ἀγαπήσωμεν τόν Θεόν, ὅσον ἐγγίζομεν τῷ Θεῷ διά τῆς εἰς αὐτόν ἀγάπης, τοσοῦτον ἑνούμεθα τῇ ἀγάπῃ τοῦ πλησίον, καί ὄσον ἑνούμεθα τῷ πλησίον, τοσοῦτον ἑνούμεθα τῷ Θεῷ.>>.