(Ιερομον. Σάββας)
Σκέφτηκα σήμερα, με την χάρι του Θεού και τις ευλογίες του Γέροντα, να πούμε κάποια πράγματα για την Εκκλησία και την Ορθοδοξία και ποιος είναι ο ρόλος της Εκκλησίας.
Ψυχή και Νοερά Ενέργεια
Βέβαια, κατά καιρούς το λέμε, ότι η Εκκλησία και η Ορθοδοξία έχει σκοπό να μας θεραπεύσει, να μας κάνει υγιείς πνευματικά. Οι Πατέρες, λοιπόν, όλοι μας λένε, ότι με την παρακοή που κάναμε – την πρώτη παρακοή που έκανε ο άνθρωπος (στο πρόσωπο του Αδάμ) – (αὐτή) είχε σαν αποτέλεσμα το χάσιμο της κοινωνίας με τον Θεό. Οι Πατέρες αυτό τό ονομάζουν αμαύρωση του «κατ’ εικόνα». Ξέρουμε ότι στην ψυχή μας είναι αποτυπωμένη, η εικόνα του Χριστού. Αυτή η εικόνα του Χριστού, τώρα, έχει αμαυρωθεί. Με την πτώση που κάναμε, έχει «μουτζουρωθεί» και πλέον δεν γίνεται φανερή στις ενέργειές μας η εικόνα του Θεού που έχουμε μέσα μας, γιατί είναι αμαυρωμένη. Κι έτσι, όλος ο άνθρωπος είναι ασθενής, είναι άρρωστος. Είναι, θα λέγαμε, «μουτζουρωμένος» όλος ο άνθρωπος και οι ενέργειες που κάνει, οι ενέργειες της ψυχής, ας πούμε: οι σκέψεις ή τα συναισθήματα, οι επιθυμίες, είναι κι αυτά άρρωστα, είναι όλα άρρωστα.
Πρέπει να πούμε, ότι η ψυχή έχει και ουσία, έχει και ενέργεια. Θα πρέπει λίγο να με παρακολουθήσετε προσεκτικά. Είναι απλά… πολύ απλά. Ίσως είναι πρωτάκουστα για κάποιους.
Όπως ο Θεός έχει ουσία, που δεν ξέρουμε τι είναι (καθόλου δεν ξέρουμε τι είναι ο Θεός στη ουσία Του), έχει και ενέργειες. Τις ενέργειες τις καταλαβαίνουμε λίγο. Μπορούμε να μπούμε μέσα στις ενέργειες - να μετέχουμε, όπως λέμε - όπως είναι η αγάπη Του, όπως είναι η δικαιοσύνη Του, ότι ο Θεός είναι Φως. Αυτά μπορούμε λίγο να τα καταλάβουμε, με την έννοια: να τα ζήσουμε. Δεν τα καταλαβαίνουμε εγκεφαλικά, αλλά μετέχουμε σ’ αυτά.
Έτσι και η ψυχή μας έχει ουσία που δεν ξέρουμε ακριβώς τι είναι...στην ουσία της η ψυχή. Έχει και ενέργειες. Ἐπειδή η ουσία είναι άρρωστη, έτσι και οι ενέργειες που πηγάζουν ἀπό αὐτήν είναι άρρωστες.
Η Εκκλησία τι σκοπό έχει τώρα; Να μας θεραπεύσει την ψυχή. Από άρρωστη να την κάνει υγιή. Νομίζω, μέχρι εδώ, είναι απλά τα πράγματα.
Αυτήν την ενέργεια της ψυχής την λέμε «νοερά ενέργεια».
«Νοερά ενέργεια» την είπαν οι Πατέρες.
Αυτή η «νοερά ενέργεια», όταν είναι μέσα στην καρδιά του ανθρώπου, οι Πατέρες την ονόμασαν «νου» (όταν λειτουργεί εκεί μέσα). Κι όταν είναι στον εγκέφαλο, την ονόμασαν «λογική» ή αλλιώς «διάνοια». Είναι δυο διαφορετικές περιοχές που φανερώνεται η ενέργεια της ψυχής μας. Και έχουνε διαφορετικές εκδηλώσεις, θα λέγαμε. Η «λογική» είναι για να σκέπτεται και να διατυπώνει αυτά που καταλαβαίνει ο «νους», αυτά που γνωρίζει ο «νους», ο οποίος, είπαμε, είναι στην καρδιά.
Ξαναλέω, όμως, και ξαναθυμίζω, πως όλα αυτά είναι αρρωστημένα, πως ο άνθρωπος ὅσο ζεῖ ἐκτός τῆς θεραπευτικῆς τῆς Ἐκκλησίας δεν έχει θεραπεύσει την ψυχή του. Δεν έχει καθαριστεί. Είναι «μουτζουρωμένο» το «κατ’ εικόνα», το οποίο όπως είπαμε είναι πάνω στη ψυχή μας.
Ο ρόλος της Εκκλησίας στην κάθαρση της ψυχής του ανθρώπου
Η Εκκλησία κάνει αυτήν τη θεραπεία: θεραπεύει την ψυχή μας. Θεραπεύει το «νου», θεραπεύει και τη «λογική»… αυτά τα δύο πράγματα. Όταν ο «νους» είναι θεραπευμένος, λειτουργεί σωστά. Λειτουργεί σωστά η «νοερά ενέργεια» μέσα στην καρδιά του ανθρώπου και ο «νους» λειτουργεί σωστά.
Και ποια είναι η σωστή λειτουργία του «νου»;
Να το πούμε έτσι από την αρχή: είναι να κοινωνεί με τον Θεό. Οπότε, έχει Φως. Ἔχει πάλι αυτό τό φῶς που χάσαμε με την παρακοή, τό φῶς τοῦ Θεοῦ.
Μας λένε οι Άγιοι Πατέρες: Ο Αδάμ και η Εύα, πριν την παρακοή, ήταν σε μια κατάσταση συνεχούς κοινωνίας με τον Θεό. Το Άγιο Πνεύμα, που είχαν μέσα τους, τούς φώτιζε. Είχαν το Άγιο Πνεύμα από τη στιγμή που πήραν το «εμφύσημα». Θυμάστε που λέει στην Παλαιά Διαθήκη ότι ο Θεός ενεφύσησε πνοή ζωής στους πρωτόπλαστους. Και στον Αδάμ και στην Εύα. Αυτή η πνοή ζωής δεν είναι η ψυχή, όπως νομίζουν κάποιοι λανθασμένα, αλλά είναι το Άγιο Πνεύμα, το οποίο το έδωσε στον άνθρωπο ο Θεός, αφού προηγουμένως τοῦ έδωσε το σώμα και την ψυχή. Αυτό πραγμάτωνε την ένωση, τη συνεχή κοινωνία των ανθρώπων με τον Θεό. Ἀπό τη στιγμή ὅμως που παρακούσαμε τον Θεό, τό Ἅγιο Πνεῦμα απομακρύνθηκε ἤ μᾶλλον ἐμεῖς ἀπομακρυνθήκαμε ἀπό Αὐτό. Το χάσαμε. Χάσαμε αυτήν την κοινωνία με τον Θεό. Ὁ Θεός τότε δέν μᾶς ἐγκατέλειψε στήν τραγική μοναξιά μας. Γίνεται ἄνθρωπος για να αποκαταστήσει πάλι το Άγιο Πνεύμα μέσα μας, για να μας φέρει ξανά σε κοινωνία μαζί Του, για να μας κάνει πάλι μέλη της Εκκλησίας Του.
Η πρώτη Εκκλησία είναι η ίδια η Αγία Τριάδα. Ο Θεός, ο οποίος είναι ένας, αλλά και τρία πρόσωπα ξεχωριστά, διακριτά. Εκεί, μέσα σε αυτήν την Εκκλησία, είχε βάλει και τον Αδάμ μέ την Εύα ο Θεός. Τόση αγάπη μας έδειξε. Αλλά εμείς βγήκαμε από αυτήν την Εκκλησία, την πρώτη Εκκλησία, με την παρακοή μας. O Θεός, όμως, πάλι δεν μας εγκατέλειψε. Μας στέλνει τον Υιό Του, το ένα από τα τρία πρόσωπα δηλαδή, τον Υιό και Λόγο, παίρνει τη δική μας φύση και ξανακάνει, πλέον, την ένωση του κτιστού με το άκτιστο: του ανθρώπου, που είναι δημιούργημα (αυτό θα πει κτιστό) με το άκτιστο, που είναι μόνον ο Θεός. (Άκτιστος, δηλαδή αδημιούργητος).
Μερικοί λένε: «καλά, εμάς μας έφτιαξε ο Θεός. Τον Θεό ποιος τον έφτιαξε;». Είναι λάθος ερώτηση. Τον Θεό δεν τον έφτιαξε κανένας. Ο Θεός υπάρχει πάντα. Είναι άκτιστος, αδημιούργητος.
Έτσι, νομίζω, ξεκαθαρίστηκε αυτό: ότι ο άνθρωπος είναι ασθενής και όταν λέμε ασθενής εννοούμε ότι η ψυχή του είναι ασθενής. Και, εάν θέλετε, όταν λέμε ότι η ψυχή του είναι ασθενής, εννοούμε ότι ο «νους» του και η «λογική» του (η διάνοιά του) είναι ασθενή, είναι σκοτισμένα, όπως λένε οι Άγιοι Πατέρες. Γι’ αυτό μας μιλάνε για την πτώση του ανθρώπου, κατά την οποία σκοτίστηκε ο «νους» του ανθρώπου. Εσκοτίσθη ο «νους» του Αδάμ. Αυτή είναι η αρρώστια της ανθρώπινης φύσης και την έχουμε όλοι οι άνθρωποι. Άρα, όλοι οι άνθρωποι χρήζουμε θεραπείας. Πρέπει να καθαριστεί ο «νους» μας και να «φωτισθεί» από το Άγιο Πνεύμα. Είναι αυτά τα δύο πρώτα στάδια της πνευματικής ζωής που είπαν οι Πατέρες. Κάθαρσις και «φωτισμός». Να καθαρισθεί ο «νους» και μετά να «φωτισθεί» με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Από τι να καθαριστεί τώρα;
Πάλι μας το λένε οι Πατέρες: να καθαριστεί από τα πάθη.
Και τι είναι τα πάθη; Είναι αμαρτίες, παρακοές, θα λέγαμε, στο Θεό οι οποίες επαναλαμβάνονται συνεχώς. Και αποκτάει κανείς, ας πούμε, μία έξη, μια συνήθεια και κάνει πολύ εύκολα τη συγκεκριμένη αμαρτία. Κι έχει αποκτήσει, όπως λέμε, το πάθος, το οποίο συνδέεται με αυτήν την αμαρτία. Αν ένας, ας πούμε, δεν ελέγχει το φαγητό, σιγά-σιγά αποκτάει το πάθος της γαστριμαργίας ή της λαιμαργίας ή και τα δύο, τα οποία συνδέονται και τα δύο, με το ότι δεν ήλεγξε τη συγκεκριμένη αμαρτία. Δηλαδή, υποχώρησε μια φορά, υποχώρησε δεύτερη, τρίτη κλπ. και στο τέλος έγινε κοιλιόδουλος, γαστρίμαργος, λαίμαργος. Αυτό είναι ένα πάθος, αλλά ξεκίνησε από μεμονωμένες, θα λέγαμε, πράξεις αμαρτίας. Έφαγε, ενώ δεν χρειαζότανε να φάει, έφαγε περισσότερο απ’ όσο έπρεπε κλπ. κλπ.
«Από αυτά πρέπει να καθαριστούμε.», μας λένε οι Άγιοι Πατέρες. Μα, θα πει κανείς, είναι αμαρτία να τρώμε; Όχι δεν είναι αμαρτία. Γίνεται, όμως, αμαρτία από τη στιγμή που θα υπέρ-καλύψεις αυτήν την ανάγκη: θα την καλύψεις παραπάνω απ’ όσο χρειάζεσαι. Δηλαδή ένα αδιάβλητο πάθος, όπως λένε οι Πατέρες, που είναι (γιά παράδειγμα) η πείνα (είναι αδιάβλητο, δηλαδή είναι ανένοχο) εμείς το κάνουμε διαβλητό, όταν το υπέρ-καλύπτουμε, δηλ. ὅταν το ικανοποιούμε περισσότερο απ’ όσο απαιτείται.
Ψυχοπάθεια του ανθρώπου
Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο άνθρωπος, επειδή είναι άρρωστος και έχει πάθη, είναι – με τη σωστή έννοια του όρου – ψυχοπαθής. Όχι με την έννοια που λέει η ψυχιατρική, αλλά με την Πατερική ορολογία. Επειδή έχει πάθη, είναι άρρωστη η ψυχή του, είναι ψυχο-παθής. Και δεν είναι ανάγκη κάποιος να είναι, ας πούμε, σχιζοφρενής για να είναι ψυχοπαθής (με την ψυχιατρική έννοια μιλάμε τώρα πάλι), αλλά, από Πατερικής άποψης, ψυχοπάθεια υπάρχει στον άνθρωπο εκείνον που δεν λειτουργεί σωστά η ψυχή του, η ενέργεια της ψυχής του, την οποία ονομάσαμε προηγουμένως «νοερά ενέργεια». Όταν, λοιπόν, η «νοερά ενέργεια» του ανθρώπου δεν λειτουργεί σωστά (και σε όλους μας συμβαίνει αυτό, όσο δεν έχουμε θεραπευτεί μέσα στο θεραπευτήριο που λέγεται Εκκλησία), είμαστε ψυχοπαθείς.
Σε τι έγκειται η ψυχοπάθεια, τώρα; Στο ότι ο «νους» μας είναι γεμάτος από λογισμούς, από σκέψεις. Όχι μόνον κακούς λογισμούς, αλλά και καλούς λογισμούς.
Θυμηθείτε! τι είπαμε ότι είναι ο «νους»; Είναι η «νοερά ενέργεια» που υπάρχει μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Κανονικά, εκεί μέσα στο χώρο της καρδιάς δεν πρέπει να υπάρχει καμιά άλλη σκέψη, αλλά θα πρέπει αυτή η «νοερά ενέργεια» να κοινωνεί με τον Θεό. Με την αδιάλειπτη προσευχή. Όταν, λοιπόν, εκεί μέσα υπάρχουν άλλες σκέψεις, δυσλειτουργεί η «νοερά ενέργεια», είναι μπερδεμένη και αυτό το μπέρδεμα έχουμε όλοι μέσα μας. Και βλέπετε, δεν μπορούμε να κάνουμε σωστή προσευχή, καθαρή προσευχή, όπως λέμε, καρδιακή προσευχή. Γιατί μέσα στην καρδιά έχουνε μπει πράγματα που δεν ἔπρεπε να έχουνε μπει. Σκέψεις, δηλαδή, διάφορες έχουν κατέβει από τον εγκέφαλο στην καρδιά. Αυτό είναι, που λέμε, ἡ ἀρχή τῶν παθῶν, οι λογισμοί, όχι μόνον κακοί, ξαναλέω, αλλά και καλοί λογισμοί μπορεί να ’ναι.
Όποιος, λοιπόν, έχει καλούς ή κακούς λογισμούς μέσα στην καρδιά του, αυτός ο άνθρωπος, από Πατερική άποψη, είναι ψυχοπαθής. Το ξαναλέω: από Πατερική άποψη. Μην μπερδεύεστε με τους ψυχιατρικούς όρους. Ας είναι οι λογισμοί αυτοί ηθικοί - ακόμα και ηθικότατοι, ανήθικοι ή οτιδήποτε άλλο - είναι ξένο σώμα, θα λέγαμε, μέσα στην καρδιά. Δηλαδή, κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, όποιος δεν έχει περάσει από κάθαρση της ψυχής από τα πάθη και δεν έχει φθάσει, με τη χάρι του Αγίου Πνεύματος, σε κατάσταση «φωτισμού» είναι ψυχοπαθής. Ξαναλέω: όχι με την έννοια της ψυχιατρικής. Ο ψυχοπαθής για τον ψυχίατρο είναι κάτι άλλο: είναι εκείνος που πάσχει, όπως λέμε, από ψύχωση, είναι ο σχιζοφρενής.
Για την Ορθοδοξία, όμως, ένας που δεν έχει περάσει από κάθαρση της ψυχής από τα πάθη και δεν έχει φθάσει στον «φωτισμό», δεν είναι νορμάλ, να το πούμε έτσι απλά. Δεν είναι νορμάλ. Και τώρα, ποιος είναι νορμάλ, θα λέγαμε, από ορθόδοξη άποψη; Αυτό μπορούμε να το δούμε, εάν διαβάσουμε την ακολουθία του Βαπτίσματος και την ακολουθία του Αγίου Μύρου, η οποία τελείται στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως την Μεγάλη Πέμπτη. Όπως επίσης κι εάν διαβάσουμε την ακολουθία των εγκαινίων των Ιερών Ναών. Εκεί μέσα θα δούμε τι σημαίνει «Ναός του Αγίου Πνεύματος». Και εκεί βλέπουμε, ποιος είναι ο φωτισμένος άνθρωπος. Το λέμε μερικές φορές; «αυτός είναι φωτισμένος άνθρωπος». Ποιος είναι, όμως, ο «φωτισμένος»; Μόνο μέσα από την λειτουργική, ας πούμε, παράδοση το βλέπουμε, το καταλαβαίνουμε. Γιατί η Εκκλησία δεν έχει ιδέες, αλλά έχει θεραπευτική, έχει ιατρική. Και όταν κανείς γίνει υγιής, η υγεία φαίνεται με κάποια συγκεκριμένα πράγματα. Όπως κι όταν είσαι άρρωστος, πάλι φαίνεται. Ένας θεραπευμένος, πνευματικός άνθρωπος καταλαβαίνει ποιος είναι υγιής και ποιος είναι άρρωστος. Λοιπόν, σιγά-σιγά θα πούμε τι θα πει «Ναός του Αγίου Πνεύματος».
Συνεχίζεται...
απομαγνητοφώνηση: Νικόλαος Αγγελίδης
πηγη φωτογραφίας: http://ts2.mm.bing.net/images/thumbnail.aspx?q=1421430896669&id=4dde9abfba2af8715fbfcaa6e381d360 Print this post
12.jpg)
.jpg)
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου